Tiểu không kiểm soát khi gắng sức

Ths Nguyễn Thị kiều Trinh - Khoa Sản

Nguyên nhân

Để giữ nước tiểu và kiểm soát đi tiểu, cấu trúc và hoạt động thần kinh của bàng quang phải bình thường.

Bàng quang người trưởng thành trung bình có thể chứa 350 ml - 550 ml nước tiểu. Hai cơ liên quan trong việc kiểm soát dòng nước tiểu:

• Cơ thắt, là một cơ hình vòng tròn xung quanh niệu đạo, có tác dụng thắt lại để nước tiểu không rò rỉ ra ngoài.
• Detrusor, đó là cơ thành bàng quang, giúp bàng quang có thể mở rộng.

Trong tiểu không kiểm soát do gắng sức (stres urinary incontinence: SUI),  các cơ thắt vùng chậu, các dây chằng và hệ thống nâng đỡ bàng quang và niệu đạo suy yếu. Cơ vòng niệu đạo không thể ngăn chặn nước tiểu chảy khi áp lực ổ bụng tăng lên (như cười, khi ho, hoặc nâng một cái gì đó nặng).. Sự suy yếu các cơ thắt có thể được gây ra bởi:

• Sinh đẻ
• Tổn thương vùng niệu đạo
• Một số loại thuốc
• Phẫu thuật ở tuyến tiền liệt hay vùng xương chậu

SUI là loại phổ biến nhất của tiểu không tự chủ ở phụ nữ. SUI thường gặp ở những phụ nữ đã hơn một lần mang thai và sinh ngã âm đạo. Nó cũng phổ biến ở những phụ nữ có sa thành âm đạo, sa bàng quang, niệu đạo, hoặc sa trực tràng (sa hoặc dãn vùng chậu).

Yếu tố nguy cơ của SUI bao gồm:

• Là phụ nữ
• Sinh đẻ
• Ho qua một thời gian dài của thời gian (như viêm phế quản mãn tính và bệnh hen suyễn)
• Lớn tuổi
• Bệnh béo phì
• Hút thuốc

Các triệu chứng

Triệu chứng chính của SUI là tình trạng thoát  nước tiểu ra ngoài mà không có sự kiểm soát có thể xảy ra khi

• Ho, hắt hơi, nhảy mũi.
• Quan hệ tình dục
• Đứng nhiều
• Tham gia vào hoạt động thể chất, tập thể dục

Các phương pháp chẩn đoán

Một số xét nghiêm chẩn đoán

• Điện cơ (EMG) (hiếm khi) thực hiện nghiên cứu hoạt động cơ ở niệu đạo hoặc khung xương chậu
• Pad kiểm tra (thực hiện trong khi mặc một chiếc băng vệ sinh sau khi bạn tập thể dục, pad được cân nhắc để tìm ra  đã thoát bao nhiêu nước tiểu)
• Siêu âm bụng hoặc vùng chậu
• Post-void còn lại (PVR) để đo lượng nước tiểu còn lại sau khi đi tiểu
• Các xét nghiệm để đo áp lực và lưu lượng nước tiểu (niệu động nghiên cứu)
• Kiểm tra để xem bên trong của bàng quang (soi bàng quang )
• Tổng phân tích nước tiểu hoặc cấy nước tiểu để loại trừ nhiễm trùng đường tiết niệu
• Test  BONEY yêu cầu nhịn tiểu với một bàng quang tương đối  đầy  nước tiểu hoặc bơm vào 250ml nước muối sinh lý, và sau đó ho)
• X-quang với chất cản quang hệ tiết niệu

ĐIỀU TRỊ

Bạn có thể được yêu cầu sắm một cuốn nhật ký tiết niệu, ghi lại bao nhiêu lần bạn đi tiểu vào ban ngày và ban đêm, và thường xuyên rò rỉ nước tiểu.

Có bốn loại điều trị SUI:

• Thay đổi hành vi
• Thuốc
• Tập cơ vùng chậu
• Phẫu thuật

THAY ĐỔI HÀNH VI

• Uống chất lỏng ít hơn (nếu bạn uống nhiều hơn so với số lượng bình thường của chất lỏng)
• Đi tiểu thường xuyên hơn để giảm số lượng nước tiểu rò rỉ
• Tránh nhảy hoặc chạy, mà có thể gây ra nhiều nước tiểu để bị rò rỉ
• Làm cho nhu động của ruột thường xuyên hơn bằng cách  ăn chất xơ hoặc thuốc nhuận tràng để tránh táo bón (mà có thể làm cho không kiểm soát tồi tệ hơn)
• Bỏ hút thuốc để giảm ho và bàng quang kích thích (và nguy cơ ung thư bàng quang)
• Tránh rượu và caffeine
• Giảm cân nếu bạn đang thừa cân
• Tránh thực phẩm và đồ uống kích thích bàng quang, chẳng hạn như thức ăn cay, đồ uống có ga và các loại trái cây họ cam quýt.
• Kiểm soát  đường  máu  nếu  có bệnh tiểu đường

TẬP CƠ VÙNG CHẬU

• Bài tập huấn luyện cơ vùng chậu (bài ​​tập Kegel) có thể giúp kiểm soát rò rỉ nước tiểu. Những bài tập này tiếp tục  giúp cơ thắt niệu đạo mạnh lên và kiểm soát được nước tiểu. 

Một số phụ nữ có thể sử dụng một thiết bị được gọi là một hình nón âm đạo với các bài tập xương chậu. Bạn đặt hình nón vào âm đạo. Sau đó, bạn cố gắng để siết chặt các cơ sàn chậu để giữ hình nón tại chỗ.Bạn có thể mặc nón lên đến 15 phút tại một thời điểm, hai lần một ngày. Trong vòng 4 đến 6 tuần, hầu hết phụ nữ có một số cải thiện các triệu chứng của họ.

• Phản hồi sinh học và kích thích điện có thể hữu ích cho những người khó khăn đã làm bài tập tập cơ vùng chậu. Hai phương pháp này có thể giúp bạn tìm thấy những nhóm cơ chính xác để làm việc. Phản hồi sinh học cũng có thể giúp bạn tìm hiểu làm thế nào để kiểm soát phản ứng cơ thể nhất định.

Liệu pháp kích thích điện sử dụng một dòng điện điện áp thấp để kích thích và hoạt hóa nhóm cơ bắp.Hiện tại được phân phối bằng cách sử dụng một đầu dò hậu môn hoặc âm đạo. Liệu pháp kích thích điện có thể được thực hiện tại  cơ sở y tế hay ở nhà. Lần điều trị thường kéo dài 20 phút và có thể được thực hiện mỗi 1-4 ngày.

THUỐC

Thuốc có thể chỉ định ở những bệnh nhân SUI mức độ nhẹ đến trung bình. Có một số loại thuốc có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp. Chúng bao gồm:

• Thuốc kháng acetylcholin kiểm soát bàng quang hoạt động quá mức (oxybutynin, tolterodine Enablex, Sanctura, Vesicare, Oxytrol)
• Thuốc Antimuscarinic  điều trị bàng quang co thắt
• Loại thuốc alpha-adrenergic agonist, như phenylpropanolamin và pseudoephedrin (phổ biến thành phần trong thuốc trị cảm lạnh-the-counter), giúp tăng cường sức mạnh cơ thắt và cải thiện triệu chứng. Tuy nhiên, những loại thuốc hiếm khi sử dụng  vì các tác dụng phụ có thể xảy ra trên tim.
• Imipramine, thuốc chống trầm cảm ba vòng, hoạt động giống như các loại thuốc alpha-adrenergic và kháng cholinergic

Liệu pháp estrogen có thể được sử dụng để cải thiện tần số lần đi tiểu, tiểu gấp, và tình trạng bốc hoả trong những người phụ nữ đã trải qua thời kỳ mãn kinh. Nó cũng có thể cải thiện sự có thắt và tưới  máu của cơ thắt niệu đạo.

Tuy nhiên, nó không phải là rõ ràng cho dù điều trị estrogen cải thiện SUI. Một số phương pháp điều trị nội tiết tố được đưa ra sau khi mãn kinh cần cân nhắc lợi hại cho sức khỏe phụ nữ. Những phụ nữ có tiền sử ung thư vú hoặc ung thư tử cung thường không nên sử dụng liệu pháp estrogen.

PHẪU THUẬT

Phẫu thuật được chỉ định sau khi có đầy đủ tiêu chuẩn chẩn đoán SUI. Cần thực hiên biện pháp luyện tập vùng chậu như bài tập Kegel trước khi chỉ định phẫu thuật.

• Sửa chữa thành trước âm đạo (paravaginal) thường được thực hiện ở phụ nữ khi bàng quang căng phồng vào trong âm đạo (cystocele).  Sửa chữa thành âm đạo được thực hiện qua một vết cắt phẫu thuật trong âm đạo.

• Cơ thắt niệu nhân tạo là một thiết bị phẫu thuật được sử dụng để điều trị tiêu tiểu không tự chủ do căng thẳng chủ yếu ở nam giới (ít khi ở phụ nữ).
• Tiêm collagen làm cho khu vực xung quanh niệu đạo dày hơn, giúp kiểm soát rò rỉ nước tiểu (các thủ tục có thể cần phải được lặp đi lặp lại sau một vài tháng).
• Phẫu thuật nâng bàng quang và niệu đạo
• Retropubic là một phẫu thuật được thực hiện để nâng bảng quang niệu đạo sau xương mu.. Chúng được thực hiện qua một vết cắt phẫu thuật ở bụng.
• Đặt Bandellete dưói niệu đạo thường là được lựa chọn để điều trị SUI ở phụ nữ (hiếm khi được thực hiện ở nam giới). Có 2 phương pháp TVT hoặc TOT.

Hầu hết các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe khuyến  cáo hãy thử các phương pháp điều trị khác trước khi giải phẫu.

Các biến chứng

Các biến chứng hiếm gặp và thường nhẹ, nhưng có thể bao gồm:

• Thải trừ vật liệu đặt trong quá trình phẫu thuật, như một sling hoặc cơ thắt nhân tạo
• Fistulas hoặc áp xe
• Kích thích thành âm đạo (âm hộ)
• Đau khi giao hợp
• Lở loét vùng da trong những người không lăn trở đựoc
• Mùi hôi khó chịu
• Đường tiết niệu bị nhiễm trùng

Phòng chống

Thực hiện các bài tập Kegel (thắt chặt các cơ sàn chậu như thể cố gắng để ngăn chặn dòng nước tiểu) có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng. Làm các bài tập Kegel trong và sau khi mang thai có thể làm giảm nguy cơ SUI sau khi sinh con.