Phục hồi chức năng cho bệnh nhân gãy xương đòn

KTV Trần Thị Lệ Trang - Khoa PHCN

I. Định nghĩa: 

Gãy xương đòn là sự mất toàn vẹn của xương do chấn thương trực tiếp hoặc giáp tiếp gây đau và hạn chế vận động khớp vai

II. Nguyên nhân gãy xương đòn

Gãy xương thường gặp là loại gãy trực tiếp hay gián tiếp do chấn thương;

- Gián tiếp: Ngã đập vai xuống nền cứng

- Trực tiếp: Trong trường hợp này gặp nhiều trong tai nạn lao động, tai nạn giao thông bệnh nhân ngã đập vai xuống đất, do va đập vào xương

III. Triệu chứng

1. Triệu chứng cơ năng

Nạn nhân đau chói tại nơi gãy, tay lành đở tay đau, đầu nghiêng về phía xương bị gãy

2. Triệu chứng thực thể

- Nhìn: Chỗ xương bị gãy gồ lên, vai hạ thấp xuống và kéo vào trong, đoạn cùng –vai -ức bị ngắn lại (so với bên lành).

- Sờ nắn: nếu nắn kỹ có dấu hiệu bập bềnh của xương .

- Mất động tác dạng khớp vai

3. Hình ảnh X quang

Cần chụp x quang để xác định vị trí gãy và di lệch của xương

IV. Tiến triển

Gãy xương đòn thường tiến triển tốt, xương chóp liền, bệnh nhân có thể khỏi sau 3-4 tuần

V. Biến chứng

Nói chung ít gặp, có thể gặp gãy xương hở gây nhiễm hoặc gây tổn thương màng phổi, đỉnh phổi, tổn thương mạch máu thần kinh cánh tay.

VI. Xử trí

Giảm đau: phong bế bằng novocain.

Kéo nắn và cố định bằng băng hình số 8, thời gian  bất động 3-4 tuần.

VII. Phục hồi chức năng

Là áp dụng các kỷ thuật vật lý trị liệu để thúc đẩy quá trình liền xương, các chức năng liên quan của xương đòn và phòng tránh các biến chứng teo cơ cứng khớp

1 .Giai đoạn bất động

A. Mục đích

• Cải thiện tuần hoàn
• Duy trì tầm hoạt động và lực cơ ở khớp tự do.
• Chống teo cơ do bất động

B. Phương pháp              

- Tuần 1-2:

• Ngay sau khi băng số 8 cố định cần vận động tập ngay.
• Tập chủ động nhanh cử động gập duỗi ngón tay.
• Tập chủ động gập duỗi cổ tay, khuỷu tay, cử động sấp ngữa cẳng tay .
• Tập chủ động các cử động của cột sống cổ.
• Co cơ tỉnh nhẹ nhàng ở vùng đau vai

- Tuần 3-4: Tập như tuần 1-2, tập thêm động tác dạng cánh tay có tác dụng tạo sức ép vào đầu xương làm liền xương nhanh.

2. Giai đoạn sau bất động

A .Mục đích

• Giảm đau
• Giảm co thắt cơ vùng đai vai.
• Gia tăng sức mạnh cơ vùng đai vai .
• Gia tăng tầm hoạt động khớp vai.
• Phục chức năng sinh hoạt của khớp vai .

B .Phương pháp tập phục hồi chức năng

• Nhiệt trị liệu: chờm ấm vào các cơ vùng cổ gáy hoặc có thể dùng hồng ngoại.
• Điện xung
• Tập xoa bóp các cơ bị co cứng ở ,vai
• Tập mạnh các cơ vùng đai vai nhưng phải tùy theo lực  cơ của người bệnh, có thể tập chủ động trợ giúp ,tự do đề kháng .
• Tập chủ động trợ giúp hoặc trợ giúp giàn treo, ròng rọc, tay kỷ thuật viên để gia tăng tầm hoạt động khớp vai .
• Hướng dẫn chương trình tập tại nhà: bò tường trong tư thế gập và dạng vai, dùng tay lành trợ giúp tay đau thực hiện cử động của khớp vai .
• Hoạt động trị liệu, bệnh dây thừng, bắt bóng, ném bóng …

Tài liệu tham khảo

1. Sách giáo khoa trường Đại học y dược Hà Nội
2. Sách giáo khoa trường Đại học y dược Huế