BS. Nguyễn Ngọc Tân -
I/ Tổng quan:
Xuất huyết tiểu não tự phát (XHTNTP) hiếm gặp, chiếm tỷ lệ từ 6,36% đến 16,4% trong tổng số tất cả các xuất huyết não tự phát, phần lớn nguyên nhân là do tăng huyết áp, một số ít trường hợp có thể do vỡ túi phình động mạch, khối dị dạng động tĩnh mạch tiểu não hoặc do u não xuất huyết. Do cấu trúc nhỏ hẹp của vùng hố sau nên một ổ xuất huyết nhỏ vùng tiểu não cũng có thể gây ra sự đè ép não (đặc biệt vùng thân não), dẫn đến sự tiến triển nhanh chóng của các triệu chứng lâm sàng, có thể ảnh hưởng đến sinh mạng người bệnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tử vong và tàn phế của các XHTNTP cao hơn so với các xuất huyết não khác. Để giảm tỷ lệ tử vong và tàn phế, việc chẩn đoán XHTNTP đòi hỏi cần được thực hiện nhanh chóng kết hợp với việc lựa chọn phương pháp điều trị kịp thời và hợp lý. Theo đa số các nghiên cứu, tỷ lệ các XHTNTP đòi hỏi cần thiết phải can thiệp phẫu thuật cao hơn so với xuất huyết tự phát trên lều. Các nghiên cứu về điều trị phẫu thuật cho các XHTNTP hiện nay tập trung nhiều vào phân tích các yếu tố (lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh) tiên lượng đến kết quả phẫu thuật.
Các khối tụ máu này có liên quan đến tỷ lệ tử vong cao từ 20 đến 75%, bất kể phương thức điều trị, với các giá trị cao hơn được báo cáo trong thời kỳ trước chụp cắt lớp vi tính. Tỷ lệ tử vong phẫu thuật tổng thể hiện tại vẫn ở mức 20 đến 50%. Việc điều trị các trường hợp nặng, cũng như điều trị bệnh nhân có tình trạng thần kinh tốt, có thể đơn giản; tuy nhiên, nhóm bệnh nhân nằm giữa hai thái cực này đặt ra tình thế tiến thoái lưỡng nan trong việc ra quyết định điều trị. Mức độ ý thức suy giảm trong các trường hợp tụ máu tiểu não có thể do não úng thủy, chèn ép trực tiếp thân não bởi khối tụ máu và phù nề xung quanh, hoặc cả hai. Cần đưa ra quyết định để lựa chọn phương án điều trị phù hợp. Trong hầu hết các trường hợp, các quyết định liên quan đến điều trị phẫu thuật được xác định bởi kích thước của khối tụ máu và các yếu tố khác, như sự hiện diện của não úng thủy, mức độ chèn ép bể nền, và vị trí của khối tụ máu .Tranh cãi chính liên quan đến việc quyết định trường hợp nào cần phẫu thuật dẫn lưu khối tụ máu so với các lựa chọn khác, như chỉ dẫn lưu não thất hoặc điều trị bảo tồn. Hơn nữa, vì diễn biến lâm sàng ở một số trường hợp là khác nhau, nên cần xem xét cẩn thận thời điểm điều trị. Phẫu thuật giải ép lấy khối tụ máu hố sau có tỷ lệ rủi ro và tử vong cao . Dẫn lưu não úng thủy đơn thuần có thể không hiệu quả. Có một nhóm bệnh nhân mà việc điều trị bảo tồn là phù hợp.
