Bs Trần Quốc Chiến - Khoa Ung bướu

Dịch từ: The Washington Manual of Oncology Third Edition

PHẦN III

IV. Điều trị và tiên lượng.

A. Ung thư biểu mô ống tuyến tại chỗ.

DCIS là yếu tố dự báo trực tiếp của ung thư vú xâm nhập. Tần suất của DCIS đã tăng lên bởi việc sàng lọc bằng nhũ ảnh mà thường được chẩn đoán thông qua sự hiện diện của đám vi vôi hóa trong hơn 90% các trường hợp. Không thường gặp, bệnh nhân có một khối u, nốt, hoặc những thay đổi mô mềm khác. Mặc dù MRI có thể phát hiện một vài ổ bệnh mà những ổ bệnh này không thể thấy được bằng nhũ ảnh, nó cũng có thể bỏ sót một vài ổ bệnh thấy được bằng nhũ ảnh. Các phân nhóm bệnh học của DCIS là dạng mụn trứng cá, dạng có lỗ rây, vi nhú, nhú, và u đặc. Về mặt tiên lượng, chúng có thể được phân chia thành các phân nhóm dạng mụn trứng cá và không phải mụn trứng cá, mà dạng mụn trứng cá thường có liên quan đến tình trạng bệnh tái phát về sau. Hệ thống chỉ số tiên lượng Van Nuys đã được điều chỉnh (VNPI- Van Nuys prognostic index, bảng 13-1), mà đã đưa vào một vài yếu tố để dự báo khả năng tái phát sau phẫu thuật cắt bỏ tại chỗ, có lẽ có ích trong việc thực hiện quyết định lâm sàng.

Bảng 13-1. Chỉ số tiên lượng Van Nuys đã được điều chỉnh

Bs Huỳnh Công - 

ĐẶT VẤN ĐỀ

Gần đây, xu hướng kết hôn và sinh con càng ngày càng muộn. Theo Tổng cục thống kê năm 2022, tuổi kết hôn trung bình lần đầu trên cả nước là 26,9 tuổi (nam 27,3 tuổi, nữ 26,5 tuổi). So với năm 2000, con số này đã tăng 4,8 tuổi đối với nam và 3,3 tuổi đối với nữ. Kèm theo đó, mối lo lắng về hiếm muộn cũng ngày càng tăng. Các chị em phụ nữ, đặc biệt là những phụ nữ kết hôn muộn, mong muốn có một chỉ số dự báo về khả năng sinh sản trong tương lai. Trên các phương tiện truyền thông và các trang mạng xã hội, AMH (Anti-Mullerian Hormone) được đưa ra như một chỉ số dự báo đáng tin cậy về chức năng sinh sản phụ nữ. Tuy nhiên AMH có thật sự hiệu quả, chúng ta cùng tìm hiểu ngay sau đây.

AMH LÀ GÌ?

Từ những năm 1940, A. Jost đã tìm ra một loại Protein, được hình thành trong tinh hoàn của động vật có vú, bao gồm cả con người và khác với testosterone. Nó các nhiệm vụ làm thoái lui ống Mullerian, nên nó được đặt tên là Anti-Mullerian Hormone (AMH) và hơn 40 năm sau thì AMH và các thụ thể của nó mới được phân lập. AMH hay còn gọi là hormone ức chế Mullerian, là một hormone glycoprotein thuộc siêu họ transforming growth factor beta (TGF-β) nó có vai trò chính là định hình giới tính trong thời kỳ bào thai nam giới và điều hòa quá trình chiêu mộ và phát triển nang noãn ở phụ nữ . AMH là một homodimer peptide, có khối lượng phân tử là 140 kDa, bao gồm hai tiểu đơn vị glycoprotein giống hệt nhau, được nối với nhau bởi các cầu nối disulfide. AMH liên kết với thụ thể loại 2 – AMHR2, thụ thể này sẽ phosphoryl hóa thụ thể loại I – AMHR1 theo con đường tín hiệu TGF-β.

Hình 1. Phân tử AMH liên kết với thụ thể của nó.

(Nguồn: http://www.pymol.org)

CN. Nguyễn Thị Khánh Trình - 

Testosteron là một trong những steroid androgen chính được sản xuất trong tế bào Leydig của tinh hoàn. Ở nam, hoạt động tiết testosteron được điều tiết bởi hormone tạo hoàng thể (LH) và thúc đẩy sự phát triển của các đặc điểm sinh dục sơ cấp và thứ cấp, sinh tinh, tăng trưởng cơ xương và tạo hồng cầu.

Ở nữ, testosteron chủ yếu được tổng hợp bởi buồng trứng và tuyến thượng thận. Bên cạnh việc duy trì chức năng và khối cơ xương và xương, testosteron ở nữ còn duy trì sức khỏe âm hộ.

Phần trăm (%) nhỏ testosteron cũng được sản xuất ở ngoại vi thông qua quá trình chuyển đổi androstenedione và dehydroepiandrosterone. Hầu hết testosteron tuần hoàn (97% đến 98%) được liên kết với protein vận chuyển, đặc hiệu với globulin liên kết hormone giới tính (SHBG) hoặc không đặc hiệu với các protein máu khác, chẳng hạn như albumin. Ở nữ, nồng độ huyết thanh testosteron thấp hơn khoảng 15 lần so với ở nam.

Giảm sản xuất testosteron ở nam giới là do suy chức năng của tinh hoàn (mãn dục nam) có liên quan đến sự suy giảm phát triển tình dục nguyên phát và thứ phát ở nam giới, cũng như vô sinh. Giảm sản xuất testosteron có thể xảy ra trong một số tình huống, chẳng hạn như lão hóa, một số loại thuốc, hóa trị, rối loạn trục hạ đồi-tuyến yên.[2][3]

Công thức hóa học của Testosteron

Tăng sản xuất androgen và cụ thể là testosteron (tăng nội tiết tố nam) có thể xảy ra trong một số tình trạng lâm sàng chẳng hạn như khối u tiết androgen, trong trường hợp tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, ở những phụ nữ bị ảnh hưởng bởi hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc do tăng androgen máu vô căn. Mức testosteron tăng cũng có thể là hậu quả của tăng SHBG ( Sex Hormon Binding Globulin= Globulin mang hormon giới tính) do cường giáp, bệnh gan hoặc do sử dụng thuốc có tác dụng estrogen như thuốc tránh thai nội tiết tố.

Mục đích và chỉ định xét nghiệm

Ở nam: Xét nghiệm giúp đánh giá chức năng của tế bào Leydic của tinh hoàn. Vì vậy xét nghiệm thường được chỉ định để:

• Đánh giá cho các nam giới có triệu chứng và dấu hiệu gợi ý tình trạng suy chức năng sinh dục.
• Đánh giá cả trẻ em dậy thì sớm hoặc muộn.
• Để theo dõi điều trị thay thế testosteron và điều trị kháng androgen.

Ở nữ:

• Xét nghiệm giúp đánh giá một tình trạng cường androgen.
• Để đánh giá các khối u buồng trứng.

Ở cả hai giới:

• Đánh giá tình trạng vô sinh.
• Đánh giá các trẻ có bộ phận sinh dục không rõ giới tính.
• Để chẩn đoán các khối u tiết androgen.

Cách lấy bệnh phẩm và chuẩn bị mẫu

Huyết thanh được lấy bằng cách sử dụng các ống chuẩn lấy mẫu hoặc các ống chứa gel tách.

Huyết tương chống đông bằng Li‑heparin, K2- và K3‑EDTA.

Không nhất thiết phải yêu cầu bệnh nhân nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm. mẫu máu nên được lấy vào 7h sáng là thời điểm nồng độ testosteron máu đạt mức cao nhất.

Để đảm bảo chính xác bệnh nhân trước khi lấy máu không được hoạt động thể lực quá mức, không có tình trạng buộc phải nằm bất động dài ngày hay vừa chịu một cuộc mổ lớn.

Bảo quản và độ ổn định

Bảo quản thuốc thử ở 2‑8 °C. Không trữ đông.

Mẫu ổn định trong 1 tuần ở 2‑8 °C, 6 tháng ở -20 °C (± 5 °C). Chỉ đông lạnh một lần.

Nhận định kết quả

- Bình thường: Nam: 9 - 27.8 nmol/l. Nữ: 0.22 - 2.9 nmol/l

- Testosteron tăng trong:

• Ưu năng tinh hoàn.
• Bệnh nam hóa.

- Testosteron máu giảm trong:

• Thiểu năng tinh hoàn.
• Thiểu năng vùng dưới đồi yên.
• Stress.

Lợi ích của xét nghiệm định lượng testosteron

- Xét nghiệm hữu ích ở nữ để thăm dò tình trạng rậm lông hay cường androgen cùng với định lượng dihydrotestosteron, androstenedion để phát hiện các khối u buồng trứng hay u thượng thận loại tăng tiết androgen.

- Xét nghiệm hữu ích ở nam để thăm dò tình trạng vô sinh ở nam hay suy tinh hoàn.

- Định lượng nồng độ testosteron máu khi được phân tích kết hợp với nồng độ hormon kích thích tạo nang buồng trứng ( FSH= Follicle Stimulating Hormon) và hormon tạo hoàng thể (LH= Luteinizing hormon) sẽ giúp đánh giá tình trạng rối loạn chức năng sinh dục ở cả hai giới.

- Giúp theo dõi trong quá trình điều trị thay thế testosteron với đích cần đạt là bình thường hóa được nồng độ testosteron và LH huyết thanh.

Tài liệu tham khảo

1. Roche (2024), Hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất: Elecsys Testosteron II, 08946353500V2.0, 2024-03, V 2.0 Tiếng Việt. https://elabdoc-prod.roche.com.
2. Bộ Y tế (2014), Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Hóa sinh, Quyết định 320 /QĐ-BYT ngày 23/01/2014
3. Nassar GN, Leslie SW (2023), Physiology, Testosterone, In: StatPearls [Internet], Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–. PMID: 30252384.

XUÂN HIỀN - 

(QNO) - Trong 6 tiếng đồng hồ liên tục, các y bác sĩ Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Quảng Nam thực hiện phẫu thuật cấp cứu khẩn cấp, nối liền và bảo tồn các ngón tay của bệnh nhân bị đứt lìa do tai nạn lao động.

Cụ thể, nam bệnh nhân 44 tuổi, trú tại xã Tam Phú, TP.Tam Kỳ làm nghề thợ mộc. Bệnh nhân bị máy cuốn vào tay, gây đứt lìa các ngón 2,3,4 của bàn tay phải.

Khuyến cáo người dân thực hiện sơ cấp cứu hỗ trợ nạn nhân khi có sự cố tai nạn, giúp việc cứu chi hiệu quả. Ảnh minh họa.

Ngay sau khi tiếp nhận bệnh nhân, các bác sĩ Trung tâm Chấn thương chỉnh hình - bỏng và phục hồi chức năng (thuộc BVĐK Quảng Nam) tổ chức hội chẩn, đánh giá tình trạng tổn thương và quyết định nối lại ngón tay đứt rời bằng kỹ thuật vi phẫu cho bệnh nhân.