Trần Thị Yên, ThS.BS.Phạm Thế Vĩnh - Khoa HHTM
(Phần 1)
Xưa nay nói về bệnh sốt rét, người ta thường chỉ biết đến 4 chủng loại kí sinh trùng (KST) sốt rét lây bệnh cho người đó là P. Falcifarum, P. Vivaxx, P. Malaria, P. Ovale. Gần đây xuất hiện một loại ký sinh trùng sốt rét mới ở khỉ lây bệnh cho người đó là Plasmodium Knowlesi. Hiện tại, người ta chưa xác định được rõ ràng hình thái học Plasmodium Knowlesi trên kính hiển vi (trên tiêu bản nhuộm Giemsa) mà chỉ xác định dựa vào xét nghiệm sinh học phân tử, định lượng bằng kỹ thuật PCR.
Lịch sử phát hiện bệnh sốt rét do Plasmodium knowlesi
Trường hợp nhiễm ký sinh trùng sốt rét Plasmodium knowlesi đầu tiên ở người được phát hiện và mô tả tại Hoa Kỳ vào năm 1965, trên một người lính Mỹ trở về từ Malaysia. Từ đó đến năm 1971 mới chỉ có 2 trường hợp nhiễm P. knowlesi ở người được báo cáo, cả 2 bệnh nhân đều sống ở bán đảo Malaysia. Sau đó, Cox Sigh đã tiến hành nghiên cứu từ tháng 3-2000 đến tháng 11-2002 tại Malaysia, kết quả cho thấy trong số 208 ca bệnh được chẩn đoán ban đầu bằng kính hiển vi điện tử là nhiễm P. malariae, khi xét nghiệm lại bằng kỹ thuật PCR lồng (Nested PCR) có đến 120 ca âm tính với P. malariae nhưng lại dương tính với P. knowlesi.
Từ năm 2004, nhiều báo cáo xác định loại ký sinh trùng sốt rét P. knowlesi ngày càng gia tăng, đặc biệt là các quốc gia ở khu vực Đông Nam Á như: Thái Lan, Myanmar, Philippines, Singapore, Indonesia và cả ở tỉnh Ninh Thuận của Việt Nam. Trong một nghiên cứu tại một vùng đồi và rừng rậm của tỉnh Ninh Thuận từ năm 2004-2006 bằng kỹ thuật PCR, thực hiện lần đầu có 5 trường hợp dương tính với P. knowlesi, lặp lại PCR lần thứ hai thì chỉ còn 3 trường hợp P. knowlesi. Các ca này sau đó đã được xác nhận qua xác định trình tự. Các trình tự (có kích thước 153 cặp base) thu thập được từ người Việt
Hình minh họa
