BS. Lê Trung Nghĩa - 

Hội chứng tiết hormone chống lợi tiểu không phù hợp, hay SIADH (Syndrome of Inappropriate Anti-Diuretic Hormone secretion), là một biến chứng đã biết của ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC: small-cell lung cancer ). SIADH khiến cơ thể người bệnh sản xuất quá nhiều hormone khiến thận giữ nước. Chất lỏng dư thừa dẫn đến nồng độ natri (muối) trong máu thấp. Nồng độ natri thực sự thấp có thể dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, mệt mỏi và lú lẫn.

SIADH thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể nghiêm trọng đến mức phải nhập viện nếu nồng độ natri của người bệnh xuống quá thấp. Bệnh nhân có thể phải tạm dừng điều trị ung thư cho đến khi bác sĩ có thể kiểm soát được lượng natri.

SIADH là gì:

SIADH, như tên gọi của nó, là sự tiết ra hormone chống bài niệu (ADH) không thích hợp. ADH là một loại hormone giúp kiểm soát nồng độ natri và huyết áp bằng cách điều chỉnh lượng tái hấp thu nước của thận.

ADH thường được giải phóng bởi tuyến yên trong não của bệnh nhân. Nguyên nhân chính gây ra sự giải phóng nó là nồng độ natri cao. Cơ thể bệnh nhân duy trì nồng độ natri rất ổn định vì có rất nhiều phản ứng hóa học phụ thuộc vào natri. Một yếu tố khác kích hoạt giải phóng ADH từ tuyến yên là khi huyết áp của bệnh nhân thấp. Hormon này làm giảm lượng nước mà thận thải vào nước tiểu. Việc giữ lại nhiều chất lỏng hơn trong máu sẽ làm tăng huyết áp của bệnh nhân.

SIADH khiến cơ thể bệnh nhân tiết ra quá nhiều ADH. Khi mức ADH của bệnh nhân cao, thận của bệnh nhân sẽ giữ thêm nước mặc dù bệnh nhân không cần. ADH càng cao thì nước tiểu của bệnh nhân càng đậm đặc.

Chất lỏng được thêm vào sẽ làm loãng natri trong máu, làm giảm nồng độ natri trong máu. Bệnh nhân cần natri để cơ bắp và dây thần kinh hoạt động bình thường cũng như duy trì sự cân bằng chất lỏng và khoáng chất trong cơ thể. Sự sụt giảm natri được gọi là hạ natri máu. Bác sĩ có thể nghi ngờ SIADH do nồng độ natri thấp (hạ natri máu) trong xét nghiệm máu định kỳ.

Tại sao những người bị ung thư phổi tế bào nhỏ lại mắc SIADH?

SIADH là một phần của nhóm bệnh hiếm gặp gọi là hội chứng cận ung thư ảnh hưởng đến một số người bị ung thư phổi tế bào nhỏ. Các khối u ung thư phổi tế bào nhỏ được tạo thành từ các tế bào thần kinh nội tiết - cùng loại tế bào giải phóng hormone. Trong trường hợp SIADH, tế bào ung thư giải phóng ADH, khiến nồng độ hormone này tăng đột biến. Không giống như sự giải phóng ADH do tuyến yên kiểm soát, ADH được giải phóng từ tế bào ung thư không bị ức chế bởi nồng độ natri thấp hoặc lượng máu bình thường. Đó là lý do khiến việc giải phóng ADH liên quan đến ung thư trở nên không phù hợp.

Một số loại thuốc hóa trị được sử dụng để điều trị ung thư phổi, bao gồm hóa chất gốc bạch kim(platinum) và methotrexate, cũng làm tăng lượng ADH được giải phóng.

Những bệnh lý ung thư thường gặp SIADH:

Ung thư phổi tế bào nhỏ là loại ung thư có nhiều khả năng gây ra SIADH nhất. Từ 10% đến 15% số người mắc SCLC phát triển SIADH. Gần 50% có thể có tình trạng bệnh nhẹ hơn. Bệnh nhân có nhiều khả năng gặp biến chứng này nếu ung thư đã lan ra ngoài phổi.

Ít thường xuyên hơn, SIADH ảnh hưởng đến những người mắc bệnh ung thư phổi không phải tế bào nhỏ hoặc các bệnh ung thư như sau:

• Sarcoma Ewing
• Ung thư hạch
• Ung thư trung biểu mô
• Ung thư biểu mô tế bào vảy ở đầu và cổ
• Ung thư tuyến ức, được gọi là thymoma

Những triệu chứng SIADH gây ra:

SIADH thường không gây ra triệu chứng nếu nồng độ natri không thấp. Các triệu chứng của SIADH đi đôi với hạ natri máu. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng tương ứng với mức độ thay đổi nồng độ natri và mức độ giảm nồng độ natri.

Các triệu chứng phổ biến nhất là:

• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Mệt mỏi
• Chuột rút cơ bắp
• Run lắc (shaking)
• Đau đầu
• Lú lẫn

Nồng độ natri giảm nhanh có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn như sau:

• Nhịp tim chậm
• Huyết áp cao
• Co giật
• Với

Chẩn đoán SIADH :

Các triệu chứng của bệnh nhân có thể khiến bác sĩ nhận ra SIADH, nhưng nó thường bị nghi ngờ khi xét nghiệm máu định kỳ khi nồng độ natri thấp. Xét nghiệm máu hoặc nước tiểu tiếp theo có thể xác nhận chẩn đoán. Những xét nghiệm này đo nồng độ natri và độ thẩm thấu - nồng độ của các hạt - trong máu hoặc nước tiểu của bệnh nhân.

Nồng độ natri trong máu của bệnh nhân được đo bằng mili đương lượng trên lít (mEq/L).

• Nồng độ natri trong máu bình thường là từ 135 đến 145 mEq/L
• Nồng độ natri trong máu dưới 135 mEq/L được coi là natri thấp hoặc hạ natri máu
• Natri máu dưới 125 mEq/L là hạ natri máu nặng

Điều trị SIADH:

Để chẩn đoán và điều trị SIADH, sẽ rất hữu ích khi gặp bác sĩ chuyên về các vấn đề về hormone, được gọi là bác sĩ nội tiết. Bác sĩ ung thư, bác sĩ hô hấp hoặc bác sĩ chăm sóc chính cũng có thể là thành viên trong nhóm điều trị của bệnh nhân.

Bác sĩ sẽ điều chỉnh phương pháp điều trị dựa trên mức độ giảm natri của bệnh nhân. Phương pháp điều trị bằng hóa trị có thể đủ để điều trị trường hợp nhẹ có lượng natri thấp do ung thư phổi. Khi thuốc tiêu diệt các tế bào ung thư phổi, việc sản xuất ADH của bệnh nhân sẽ giảm và nồng độ natri trong máu sẽ trở lại bình thường.

Nếu SIADH nghiêm trọng hoặc không cải thiện khi hóa trị , bác sĩ có thể xem xét các lựa chọn điều trị khác.

Đưa mức natri của bệnh nhân trở lại bình thường có thể làm giảm tình trạng suy nhược và nguy cơ té ngã.

Thông thường mức natri thấp được cải thiện bằng cách hạn chế lượng nước uống vào. Đây là bước đầu tiên trong SIADH nhẹ. Nếu bệnh nhân bị SIADH và đồng thời bị mất nước, bác sĩ có thể cho bệnh nhân uống thuốc muối hoặc hỗn hợp muối và nước (nước muối) vào tĩnh mạch. Tăng nồng độ natri quá nhanh có thể gây ra một biến chứng nghiêm trọng gọi là tiêu myelin cầu não trung tâm, có thể dẫn đến phù não, hôn mê và có thể tử vong. Đội ngũ y tế của bệnh nhân sẽ tăng mức natri một cách cẩn thận và theo dõi bệnh nhân chặt chẽ trong khi thực hiện.

Nguồn: https://www.webmd.com/lung-cancer/small-lung-cancer-and-siadh